ارزیابی تحمل به شوری تعدادی از ژنوتیپ‌های برنج تحت شرایط غرب استان گیلان (آستارا)

به‌منظور بررسی و مقایسه میزان تحمل به شوری ده رقم برنج، دو آزمایش جداگانه در دو مزرعه با خاک شور و غیرشور در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط اقلیمی غرب گیلان- آستارا طی دو سال زراعی  و 13891388 اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس داده­ها نشان داد که بین شرایط تنش، بین ارقام و نیز اثر متقابل رقم × تنش اختلاف معنی‌داری از نظر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد ارقام در دو شرایط نشان داد که ارقام غریب سیاه­ریحانی و هاشمی بدون اختلاف معنی‌دار با هم بیشترین و رقم IR29 کمترین میزان عملکرد دانه را داشتند. مقایسه میانگین اثر متقابل رقم × تنش نشان داد که ارقام غریب سیاه­ریحانی و حسن­سرایی آتشگاه تحت شرایط بدون تنش و رقم هاشمی تحت شرایط تنش شوری بالاترین عملکرد دانه را تولید کردند و کم­ترین عملکرد دانه نیز متعلق به رقم IR29 تحت هر دو شرایط تنش و بدون تنش بود. شاخص تحمل به تنش در رقم هاشمی نسبت به سایر ارقام بیشتر بود. تجزیه به مولفه‌های اصلی بر اساس عملکرد دانه و شاخص­های تحمل و حساسیت به تنش، دو مولفه اصلی با مقادیر ویژه بزرگ‌تر از یک شناسایی کرد که 9/99 درصد از تغییرات کل جمعیت مورد مطالعه را توجیه کردند. پراکنش ارقام مطالعه شده بر اساس بای‌پلات حاصل از عملکرد دانه و شاخص‌های حساسیت و تحمل به تنش، ارقام هاشمی، طارم امیری، طارم پاکوتاه و غریب سیاه­ریحانی را متحمل و IR29 را رقم حساس به شوری معرفی کرد. ارقام متحمل جهت اصلاح تحمل به شوری در برنامه­های به­نژادی پیشنهاد می­شوند.